Toen Intensive Care kinderverpleegkundige en PhD kandidaat Anita Bakker de Jong de kans kreeg om op uitwisseling naar Malawi te gaan, greep ze deze met beide handen aan. Met haar ruim 20 jaar ervaring stond ze een halfjaar lang ernstig zieke kinderen bij in het Mercy James Centre for Paediatric Surgery and Intensive Care van het Queen Elizabeth Central Hospital in Blantyre. Hoe ze deze indrukwekkende tijd heeft ervaren? Lees hier haar verhaal.

Hart voor Afrika

'Werken in het buitenland was mij niet geheel onbekend. Eerder werkte ik al voor Artsen zonder Grenzen in de Centraal Afrikaanse Republiek, Zuid Sudan, Tsjaad en de Filippijnen. Ook heb ik veel in Afrika gereisd, dus het continent zit echt in mijn hart. Voor mij was de combinatie van werken op de enige Intensive Care Kinderen in Malawi en hier samen met mijn gezin zijn een droom die uitkwam.’

Kwaliteitsverbetering

'Het Emma Kinderziekenhuis heeft samen met een Noorse partnerorganisatie een samenwerkingsverband met het ziekenhuis in Malawi. Tijdens mijn uitwisseling waren er Malawiaanse verpleegkundigen in Oslo en in het Emma Kinderziekenhuis om daar kennis en ervaring op te doen. Zelf werkte ik hier met name aan kwaliteitsverbetering, zowel op de afdeling Intensive Care Kinderen als de Kinderchirurgische High Care. Als het erg druk was, zorgde ik zelf ook weleens voor een patiënt, maar meestal werkte ik samen met lokale verpleegkundigen aan optimalisatie van de zorg aan het bed. Er bestaat voor IC-verpleegkundigen namelijk geen specialistische opleiding. Zo hielp ik mee met de verbetering van zorg voor beademde patiënten, medicatieveiligheid en het beter voorbereid zijn op acute situaties. Als voorbeeld werd de spoedkar op de High Care ook gebruikt als er geen acute situatie was en werd deze slecht aangevuld. Daardoor was deze niet geschikt indien er wel een acute situatie plaatsvond. Samen met een lokale verpleegkundige heb ik de spoedkar en checklist opnieuw geïntroduceerd. Door middel van een competitie lieten we alle verpleegkundigen ervaren dat het weinig tijd kost om de spoedkar te controleren en bij te vullen, want nu goed wordt toegepast. Ik ben er trots op dat de afdeling daardoor beter is voorbereid op acute situaties.’

Cycloon

'Vlak na onze aankomst was er een heftige cycloon in Malawi genaamd Freddy, waarbij door grote modderstromen ook in Blantyre hele wijken zijn weggespoeld. Een van de slachtoffers zal ik niet snel meer vergeten. Een jongen van vijf jaar was al drie dagen vermist en ouders vreesden voor het ergste. Een man hoorde gehuil bij het restant van een huis, er bleek een jongen vast te zitten die meegesleurd was door de modder. Hij heeft daar drie dagen in zijn eentje vastgezeten, wat natuurlijk enorm traumatiserend voor hem was. Hij werd bij ons naar de Intensive Care gebracht en daar herenigd met zijn ouders. Helaas moesten vanwege de beklemming zijn onderbenen worden geamputeerd, maar verder gaat het heel goed met hem en zijn familie.’ Ik vond het wel heftig om te zien hoe de cycloon het leven van veel mensen die toch al in armoede leven nog meer heeft ontwricht.

Cultuurverschillen

‘Het werken met kritiek zieke kinderen betekent dat er geregeld kinderen overlijden, zeker in Malawi. Dit komt vaak door de grote afstanden en het feit dat patiënten soms pas laat en daardoor al in een zeer zwakke conditie in het ziekenhuis arriveren. Ik heb veel geleerd over hoe men hier omgaat met ziekte en overlijden. Deze ervaringen hebben me diep geraakt. Zo wordt een baby of kind dat gaat overlijden vaak niet meer op schoot gehouden en vanwege de kosten van het transport niet altijd mee naar huis genomen om het daar te kunnen begraven. In Nederland is de begeleiding rondom het overlijden van een kind juist zeer uitgebreid en warm. Toch besef ik dat de manier waarop men hier een waardig afscheid ervaart, naast financiële mogelijkheden, ook sterk cultureel bepaald is.’

Implementeren

‘Tijdens mijn uitwisseling vond ik het implementeren van verandering soms erg uitdagend. Waar ik veel van heb geleerd is om goed te achterhalen wat de huidige kennis en ervaring is en wat de lokale mogelijkheden zijn, om zo goed mogelijk aan te sluiten bij de uitgangssituatie. Daarnaast moet de vernieuwing ook op de lange termijn haalbaar zijn. Om daar achter te komen, is afstemming met veel verschillende betrokkenen nodig. Dit is overigens overal lastig, ook hier in Amsterdam UMC. Een goed implementatieplan is daarom van groot belang. Om dit nog beter toe te kunnen passen, wil ik daar ook in Amsterdam UMC de komende jaren mee aan de slag.'

Gezin

Voor mij was het een unieke ervaring om hier op de Intensive Care Kinderen te werken, in combinatie met hier samen als gezin te zijn. Onze dochters gingen hier naar school, waar ze veel van hebben geleerd. Mijn man had onbetaald verlof. In het weekend gingen we vaak op pad, want Malawi heeft een prachtige natuur. Regelmatig kampeerden we in een van de nabijgelegen wildparken en reden dan tussen de olifanten en leeuwen. Ook verbleven we in een lokaal dorpje. Ik vind het heel waardevol om mijn gezin ook meer van de cultuur, de natuur en het leven in Malawi te hebben kunnen meegeven.

Positievere kijk

‘Het is prachtig om te zien hoe in een setting met beperkte middelen, materialen en medicatie toch een redelijk volwaardige Intensive Care Kinderen draaiende wordt gehouden. Het klinkt misschien als een cliché, maar als levensles wil ik bewuster zijn van, en nog meer tevreden zijn met, de mogelijkheden en kansen die we in Nederland allemaal hebben. In Malawi nemen mensen de situatie en de dag veel meer zoals het is, terwijl we in Nederland allemaal zo snel kunnen mopperen. Ik hoop deze positievere kijk op het leven zelf beter vast te kunnen houden en ook aan mijn kinderen en anderen mee te kunnen geven.’

Wil jij ook bijdragen aan de zorg voor de meest kwetsbaren van deze samenleving? De afdeling IC Kinderen van Het Emma Kinderziekenhuis zet zich in voor de zorg van kinderen in binnen en buitenland. Word deel van iets groots. Bekijk de mogelijkheden hier.

‌